Devlet tahvili rehberi

Devlet tahvili nedir? Devletin çıkarttığı borçlanma senetlerine devlet tahvili denir. Yani kısaca devletin borçlanmasıdır. Tahvilin süresi bir yıldan kısa ise hazine bonosu denir. Para uzmanlarımız tahvil ile ilgili 2020 yılı güncel bilgileriyle en anlaşılır ve yararlı tahvil rehberini hazırladı.

DİBS nedir?

Televizyonda, bankaların internet sitelerinde DİBS diye bir ifade görebilirsiniz. DİBS, devlet iç borçlanma senetleri kelimelerinin baş harflerinin kısaltmasıdır. Devlet tahvili ve hazine bonosunu ifade eder.

Tahvil faizi nedir?

Aldığınız tahvil belirli dönemlerle para ödemesi yapar, buna tahvil faizi denir (kupon ödemesi adı da verilir). Ayrıca tahvil süresi yani vadesi geldiğinde tahvilin anaparası da ödenir. Örneğin, yıllık yüzde 8 faizle 2030 vadeli tahvili 90 liradan aldığınızı varsayalım. 2030 yılına kadar her yıl yüzde 8 faiz ödemesi alırsınız. Ayrıca, 2030 yılında her 90 lira verip aldığınız tahvil için devlet size 100 lira öder.

Devlet tahvili hesaplama

Aşağıdaki formül ile tahvil fiyatı hesaplayabilirsiniz. Ama formülle uğraşmanıza hiç gerek yok. Tahvil almak için banka ya da aracı kuruluşların internet şubelerine girdiğinizde bu hesabı otomatik yaparlar.

Tahvil fiyatı = Tahvilin üstünde yazan fiyat / (1 + (Kaç gün sonra ödemesi olduğu * faiz oranı / 365))

Tahvil satılırken zaten üzerinde satan bir fiyat var. Sonradan tahvil fiyatı nasıl değişir, tahvil fiyatları neden düşer diye merak edebilirsiniz. Tahvil, ikinci el olarak da alınıp satılabildiği için piyasa koşullarına göre üzerinde yazılı fiyatı artar ya da düşer. Tahvil fiyatını belirleyen temel etken ise faizdir. Tahvil fiyatı faiz ilişkisi ters yönlüdür. Yani faizler yükselirken tahvil fiyatı düşer, faizler azalırken ise tahvil fiyatı artar. Faiz dinamiklerini öğrenmek için banka faizi hakkında detaylı bilgi yazımıza göz atabilirsiniz.

Devlet tahvili türleri

Devlet tahvilleri faiz ödeme özelliğine göre farklı çeşitlerdedir.

• Faiz ödemeyenlere kupon ödemesiz tahvil denir. Kupon ödemesi nedir derseniz, tahvilin ödediği faizlere kupon denir.
• Düzenli aralıklara faiz ödeyen devlet tahvillerine ise kupon ödemeli tahvil denir.
• Ödenecek kuponun faizinin belli olup olmamasına göre de sabit ya da değişken kupon ödemeli tahvil adını alır. Sabit kupon ödemeli devlet tahvilinde ne zaman ne kadar faiz ödeneceği tahvil satılırken bellidir. Değişken kupon ödemeli devlet tahvilinde ise ödenecek faiz bir değişkene bağlanır. Bu değişken tüfe, libor gibi standart bir gösterge olur.

Devlet tahvili nasıl alınır, satılır?

Devlet tahvili nereden alınır diyorsanız, bu tahvillerin alım satımında iki yol vardır:

• Bankacıların birinci el tahvil piyasası dediği ilk yöntemde doğrudan Hazine ve Maliye Bakanlığı’na başvurarak ya da bankalar aracılığıyla tahvil ilk kez satılırken alırsınız.
• Diğer yolda ise zaten piyasaya çıkmış yani satılmış tahvili ikinci el tahvil piyasasında satın alırsınız. İkinci el tahvil piyasasında işlemini yapmak için bir banka ya da aracı kurumundan işlem yapabilirsiniz.

Tahvil kupon ödemesi nedir?

Eğer faiz ödemeli bir tahvil ise, tahvil çıkarılırken belirlenen faiz ödemesine kupon ödemesi denir. Tahvildeki faize kupon adı verilir.

İtfa ne demek?

Devlet tahvili çıkarılırken belirlenmiş tarihlerde faiz ve anapara ödemelerinin yapılmasıdır.

Devlet tahvilinden vergi kesilir mi?

Devlet tahvili ve hazine bonosu alarak kazandığınız paralardan yüzde 10 vergi kesilir. Bu vergi işlem sırasında otomatik olarak yapılır. Yani devlet tahvili geliri stopaja tabidir. Yani bu gelirler için gelir vergisi beyannamesi verilmiyor.

Ancak altına dayalı tahvillerden elde edilen gelirler için stopaj oranı yüzde 0′dır.

Hazine Maliye Bakanlığı’nın tahvil bilgilendirmesinden vergi ve diğer detaylı bilgileri okuyabilirsiniz.

Bono ile tahvil arasındaki fark nedir?

Hazine bonosu ve devlet tahvili, süreleri hariç tamamen aynı olup ikisi de devlet borçlanma senedidir. Bono bir yıla kadar süreliyken, tahvil ise bir yıldan uzun sürelidir.

Devlet tahvili faiz oranları ve fiyatları

Devletin çıkardığı borçlanma senetlerinin yani tahvil ve bonoların birinci el satış fiyatları ve faiz oranlarını Merkez Bankası‘ndan geçmişe dönük görebilirsiniz. İkinci el piyasasındaki güncel tahvil fiyatlarına ise banka ya da aracı kurumların internet şubelerinden bakabilirsiniz.

Mevduat mı bono mu?

Mevduat faizi mi bono mu ikilemi bireysel yatırımcı için önemli bir sorudur. Güvence, faiz getirisi ve vergi açılarından ikisinin de farklı avantajları, dezavantajları bulunur:

1. Güvence açısından: Mevduatın yani banka faizinin bonoya (ya da tahvile) kıyasla en büyük avantajı devlet tarafından TMSF ile verilen korumadır. 2020 rakamları ile bu güvence 150 bin liradır. Banka faizine devlet koruması yazımızdan bu güvencenin detayını okuyabilirsiniz. Bono veya tahvilde böyle bir koruma yoktur. Ama eğer devlet bonosu ya da tahvili alıyorsanız, zaten onun da arkasında devlet vardır. Özel sektör bono ve tahvillerinde ise böyle bir koruma yoktur. Özetle, güvence açısından kazanan mevduat ile devlet tahvil ve bonosu.
2. Faiz getirisi açısından: Mevduat mı bono mu daha çok kazandırır sorusu görecelidir. Bankasına ve bono ya da tahvilin özelliğine göre çok değişkendir. Bu nedenle farklı bankaların faiz oranları ile değişik tahvil ve bonoların faiz getirilerini karşılaştırmanız gerekir. Ancak genellikle özel sektör tahvil ve bonoları bir parça daha yüksek faiz getirebilir. Çünkü riskleri daha çoktur. Özetle, faiz getirisi açısından kazanan her ikisi de olabilir; günün piyasa koşullarına göre araştırmanız gerekir.
3. Vergi açısından: Mevduat faizinde vergi oranı yüzde 15. Hem devlet, hem de özel sektör tahvil ve bonolarında ise vergi oranı yüzde 10’dur. Bu tahvil ve bonoya yüzde 5’lik vergi avantajı verir. Ama özel sektör finansman bonolarında da vergi oranı yüzde 15’dir. Özetle, vergi açısından kazanan tahvil ve bono.